Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)’de Temel İnançlar – I
Temel İnançlar Nedir?
Temel inançlar, kendimizi, başkalarını ve dünyayı görme biçimimizi belirleyen en derin inançlarımızdır. Bu inançlar, erken yaşlarda, özellikle bakım verenlerimiz ile olan deneyimlerimiz ve önemli yaşam olayları aracılığıyla gelişir.
BDT, bilişleri üç düzeyde kategorize eder:
- Otomatik düşünceler –
ör. “Bu sınavda başarısız olacağım.”
- Ara inançlar –
ör. “Yaptığım her şeyde başarılı olmalıyım.”
- Temel inançlar –
ör. “Güçsüzüm.”, “Dünya tehlikelerle dolu.”
Temel inançlarımız, olayları algılayışımızı, olaylara verdiğimiz tepkileri ve duygularımızı yönetme biçimimizi şekillendirir. Bu nedenle, eğer temel inançlarımız bizi kısıtlıyorsa, hayatı özgüvenli ve huzurlu bir şekilde sürdürmemiz zorlaşır. Bu sebeple, olumsuz ya da işlevsiz temel inançları fark edip dönüştürmek önemlidir.
Temel İnanç Türleri
Temel inançlar olumsuz (negatif/işlevsel olmayan/uyumsuz) veya olumlu (işlevsel/uyumlu) olabilir.
Olumsuz Temel İnançlar
Kendimizle İlgili Olumsuz Temel İnançlar
Bu inançlar üç ana kategoriye ayrılır:
- Sevgi – “Sevilmeye layık değilim.”, “Ben sevilmesi zor biriyim.”
- Değer – “Değersizim.”, “Başarısızım.”, “Ben kötü biriyim.” “İyi şeyleri hakketmiyorum.”
- Çaresizlik – “Yeterince iyi değilim.”, “Yeterince güçlü değilim.”, “Yeterince zeki değilim.”, “Beceriksizim.”
Başkalarıyla İlgili Olumsuz Temel İnançlar
- “İnsanlara güvenilmez.”
- “İnsanlar acımasız.”
- “İnsanlar bencil, herkes kendini düşünüyor.”
Dünya/Yaşam ile İlgili Olumsuz Temel İnançlar
- “Dünya tehlikeli bir yer.”
- “Hayat her zaman zorluklarla doludur.”
Olumlu Temel İnançlar
Kendimizle İlgili Olumlu Temel İnançlar
- Sevgi – “Ben sevilmeye layığım.”
- Değer – “Olduğum gibi değerliyim.”
- Çaresizlik – “Zorluklarla başa çıkabilirim.”, “Bazı şeylerde iyiyim.“
Başkalarıyla İlgili Olumlu Temel İnançlar
- “Bazı insanlar nazik ve güvenilir.”
- “İnsanlar empati ve anlayış gösterebilir.”
- “İnsanlar destekleyici ve yardımsever olabilir.”
Dünya/Yasam ile İlgili Olumlu Temel İnançlar
- “Yaşamda fırsatlar var.”, “Yaşam fırsatlarla dolu.”
- “Hayat zor olabilir ama aynı zamanda anlamlı.”
- “Dünyada iyilik ve nezaket de var.”
Örneklerde de görüleceği üzere olumsuz temel inançlar bizi sınırlandırırken, işlevsel olanlar destekleyici ve güçlendiricidir.
Temel inançlarımızı belirlemek, onları değiştirme sürecinin ilk adımıdır. Bir sonraki bölümde, BDT’de temel inançları bulmayı ele alacağız.
Görüşmek üzere,
Ayşegül
Bilişsel Davranışçı Terapide Ara İnançlar Nedir ve Nasıl Bulunur
Bilişsel Davranışçı Terapide Ara İnançlarla Başa Çıkma
Bilişsel Davranışçı Terapide Otomatik Düşüncelerle Başa Çıkma
One Comment